Trong mỗi trận đấu, không ít lần người hâm mộ thắc mắc khi thấy trọng tài giơ cờ, thổi còi dừng trận vì lỗi “việt vị”. Đây là một trong những luật quan trọng và phức tạp nhất của bóng đá hiện đại. Vậy việt vị là gì và cách nhận biết lỗi việt vị trong bóng đá ra sao? Cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây của 90PhutTV nhé!
Việt vị là gì?
Theo luật bóng đá của FIFA, việt vị có tên tiếng Anh là Offside, là tình huống khi một cầu thủ nhận bóng trong tư thế đứng gần khung thành đối phương hơn cả bóng và cầu thủ phòng ngự cuối cùng, tại thời điểm đồng đội chuyền bóng cho anh ta.
Tuy nhiên, việc đứng ở vị trí việt vị không có nghĩa là phạm lỗi, mà chỉ khi cầu thủ đó tham gia trực tiếp vào tình huống tấn công (chạm bóng, gây ảnh hưởng hoặc chiếm lợi thế từ vị trí đó) thì mới bị trọng tài thổi phạt.
Việt vị là tình huống khi một cầu thủ nhận bóng trong tư thế đứng gần khung thành đối phương
Nói cách khác, luật việt vị ra đời để đảm bảo tính công bằng trong bóng đá, ngăn cầu thủ “rình rập” trước khung thành đối phương chờ bóng.
Nguyên tắc xác định lỗi việt vị
Một cầu thủ bị coi là việt vị khi hội đủ 3 yếu tố sau tại thời điểm đồng đội chuyền bóng:
- Đứng ở phần sân đối phương.
- Gần khung thành đối phương hơn cả bóng và cầu thủ phòng ngự cuối cùng.
- Tham gia tích cực vào tình huống bóng.
Nếu cầu thủ chỉ đứng ở vị trí việt vị nhưng không tham gia vào pha bóng (ví dụ không chạm bóng, không cản tầm nhìn thủ môn, không tác động đến đối thủ), thì trọng tài không thổi phạt.
Cách nhận biết lỗi việt vị trong bóng đá
Nhận biết lỗi việt vị đòi hỏi trọng tài biên và hệ thống VAR phải quan sát đồng thời vị trí cầu thủ tấn công, bóng, và thời điểm chuyền bóng. Dưới đây là các yếu tố quan trọng giúp phân biệt chính xác:
Hướng dẫn cách nhận biết lỗi việt vị trong bóng đá
Vị trí đứng của cầu thủ tấn công
Khi đồng đội chuyền bóng, nếu cầu thủ tấn công đã đứng sau hàng phòng ngự cuối cùng, tức là chỉ còn thủ môn phía trước, thì đó là vị trí việt vị. Tuy nhiên, nếu cầu thủ vẫn song song hoặc thấp hơn cầu thủ phòng ngự cuối cùng, thì không bị thổi phạt.
Thời điểm chuyền bóng
Trọng tài không xét vị trí khi cầu thủ nhận bóng, mà tính tại khoảnh khắc đồng đội chuyền bóng đi. Do đó, có những tình huống nhìn bằng mắt thường tưởng không việt vị, nhưng thực tế cầu thủ đã di chuyển sớm hơn 1 nhịp.
Sự tham gia vào tình huống bóng
Ngay cả khi cầu thủ ở vị trí việt vị, nếu anh ta không tham gia trực tiếp vào pha bóng (không chạm bóng, không che khuất tầm nhìn thủ môn, không làm phân tâm hậu vệ), thì trọng tài có thể không thổi việt vị. Điều này được quy định rõ trong Luật 11 của FIFA.
Các tình huống không bị tính việt vị
Luật FIFA cũng nêu rõ một số trường hợp không bị thổi phạt việt vị, dù cầu thủ đứng ở vị trí cao hơn hàng thủ đối phương. Đó là:
Một số trường hợp không bị thổi phạt việt vị theo luật FIFA
- Nhận bóng từ đối phương: Nếu bóng được chuyền hoặc chạm bởi cầu thủ đối phương một cách cố ý (không phải do cản phá không chủ đích hoặc bóng bật ra), thì cầu thủ nhận bóng dù ở vị trí việt vị cũng không bị thổi phạt.
- Nhận bóng trực tiếp từ quả ném biên, phạt góc, phát bóng: Đây là những tình huống đặc biệt theo luật, cầu thủ không thể bị việt vị trực tiếp từ những pha bóng này.
- Đứng ở vị trí việt vị nhưng không tham gia tình huống: Cầu thủ đứng ở vị trí việt vị nhưng không hề có hành động can thiệp vào pha bóng cũng sẽ không bị thổi phạt.
- Ở phần sân nhà: Nếu cầu thủ tấn công ở vị trí việt vị nhưng vẫn ở phần sân nhà của mình (ngay cả khi gần khung thành đối phương hơn), thì không bị việt vị. Đường giữa sân là ranh giới quan trọng.
Điều này giúp trận đấu diễn ra mượt mà, tránh gián đoạn không cần thiết và khuyến khích các pha tấn công sáng tạo.
Xử lý lỗi việt vị và công nghệ VAR
Khi trọng tài biên phát hiện cầu thủ rơi vào thế việt vị, họ sẽ lập tức phất cờ báo hiệu cho trọng tài chính. Ngay sau đó, trọng tài chính thổi còi dừng trận đấu, và đội đối phương sẽ được hưởng một quả đá phạt gián tiếp tại vị trí xảy ra lỗi. Đây là quy trình xử lý cơ bản trong luật việt vị của bóng đá truyền thống.
VAR là công cụ giúp cho trọng tài xác định việt vị chính xác
Tuy nhiên, trong bóng đá hiện đại, việc xác định việt vị đã trở nên chính xác và công bằng hơn nhờ công nghệ hỗ trợ trọng tài.
- Công nghệ VAR (Video Assistant Referee) – hệ thống trợ lý trọng tài video. VAR cho phép tổ trọng tài xem lại các tình huống quay chậm từ nhiều góc độ khác nhau, đặc biệt hữu ích trong những pha việt vị “sát sườn” mà mắt thường khó nhận biết. Khi “check VAR”, trọng tài chính sẽ xem lại tình huống trên màn hình và đưa ra quyết định cuối cùng, đảm bảo không bỏ sót hoặc phán đoán sai các pha bóng quan trọng.
- Công nghệ việt vị bán tự động (SAOT – Semi-Automated Offside Technology). Hệ thống này sử dụng cảm biến gắn trong quả bóng kết hợp với camera chuyên dụng theo dõi 29 điểm chuyển động trên cơ thể cầu thủ. Từ dữ liệu thu được, SAOT tạo ra hình ảnh 3D minh họa vị trí việt vị và gửi kết quả đến trọng tài chỉ trong vài giây.
Kết luận
Qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ việt vị là gì và cách nhận biết lỗi việt vị trong bóng đá một cách chi tiết, dễ hiểu và chính xác. Luật việt vị không chỉ là một phần kỹ thuật mà còn mang ý nghĩa chiến thuật sâu sắc, giúp duy trì công bằng và tạo nên sự hấp dẫn của môn thể thao vua.